Wystawa RUCH LUDOWY NA KIELECCZYŹNIE 1939-1947

RUCH LUDOWY NA KIELECCZYŹNIE 1939-1947
Ruch ludowy na Kielecczyźnie posiada wieloletnią tradycję. Aktywność ludowców w okresie międzywojennym sprzyjała wychowaniu wsi w duchu patriotycznym i obywatelskim. Po wybuchu II wojny światowej region ten zajmował czołowe miejsce w kraju pod względem działalności konspiracyjnego ruchu ludowego. Tworzono tu zręby organizacji politycznych i zbrojnych, podejmowano inicjatywy propagandowe, społeczne, samopomocowe, i oświatowe.

W czerwcu 1940r. na terenie województwa kieleckiego rozpoczęła działalność trójka polityczna Stronnictwa ludowego „Roch”. Zaczęto organizować sieć konspiracyjnych kierownictw ruchu ludowego na szczeblach powiatowych i gminnych. W tym też roku ludowcy powołali własną organizację zbrojną – Straż Chłopską, którą z czasem przemianowano na Bataliony Chłopskie. Ich podstawowym zadaniem była obrona ludności wiejskiej przed terrorem okupacyjnym oraz gospodarczą eksploatacją wsi.

We wrześniu 1944r utworzono w Lublinie prokomunistyczne Stronnictwo Ludowe, mające być przeciwwagą do pozostające go w konspiracji SL „Roch”. Pierwsze struktury tzw. „lubelskiego” SL w woj. Kieleckim powstały w listopadzie 1944r. . Za podstawę działalności przyjęto ustalenia zjazdu lubelskiego, uchwalono też rezolucję o wyłączeniu Stanisława Mikołajczyka ze Stronnictwa Ludowego. Losy działaczy konspiracyjnego ruchu ludowego po zakończeniu II wojny światowej były zróżnicowane.. Kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy BCh za zgodą komendanta głównego i przewodniczącego Centralnego Kierownictwa Ruchu Ludowego znalazło się w „ludowym” Wojsku Polskim i Milicji Obywatelskiej a także w lokalnej administracji terenowej. Część osób przeszła natomiast do pracy politycznej m.in. w ramach niezależnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.


Proces tworzenia struktur PSL w województwie kieleckim rozpoczął się w sierpniu 1945r. Na przełomie 1945 i 1946r. była to największa i najaktywniejsza partia polityczna na kielecczyźnie. Po odrzuceniu przez PSL propozycji utworzenia wspólnego z PPR bloku wyborczego rozpoczęły się szykany. Ograniczono działalność organizacyjną PSL , członkom stronnictwa stwarzano różnego rodzaju zarzuty – głównie o posiadanie broni i współpracę z podziemiem.

Wyniki przeprowadzonego w dniu 30 czerwca 1946r. referendum zostały sfałszowane. Dane zebrane przez członków PSL diametralnie różniły się od oficjalnie podanych informacji. Wszelkie protesty członków tej partii zostały jednak odrzucone. Ostatecznym rozstrzygnięciem sporu o władzę pomiędzy PSL a partiami tzw. „Bloku Demokratycznego” miały być wybory do Sejmu Ustawodawczego . Członkowie PSL prowadzili działalność
w coraz trudniejszych warunkach . Stosowano różnego rodzaju represje, panował powszechny terror. Spośród czterech list wyborczych zgłoszonych przez PSL w województwie kieleckim przyjęta została tylko jedna, w okręgu nr 11 w Częstochowie.
Podane oficjalnie sfałszowane wyniki wyborów ukazywały klęskę PSL, które w woj. Kieleckim zdobyło tylko jeden mandat poselski. Po wyborach wobec członków tej partii stosowano różne szykany. Momentem krytycznym był wyjazd Stanisława Mikołajczyka z kraju w październiku 1947r.. Był to w zasadzie kres niezależnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.

Wystawa pt. „Ruch Ludowy na kielecczyźnie 1939-1947” jest próbą przybliżenia historii ruchu ludowego szerszemu kręgowi odbiorców.. Ukazano w niej rzeczywistość kieleckiej wsi w czasie II wojny światowej oraz inicjatywy konspiracyjne ludowców z okresu okupacji.. Zamieszczono informacje o „lubelskim” Stronnictwie Ludowym, przedstawiono też „walkę o demokratyzację”, czyli działania podejmowane przez Polskie Stronnictwo Ludowe w pierwszych latach po wojnie. Pokazano przykłady represji stosowanych wobec legalnej opozycji skupionej wokół Stanisława Mikołajczyka. Zaprezentowano także Związek Młodzieży Wiejskiej „Wici” , który był w tym czasie najliczniejszą organizacją młodzieżową w województwie.

Ekspozycja przygotowana została w oparciu o dokumentację fotograficzną i materiały archiwalne ze zbiorów Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach , Archiwum Państwowego w Kielcach , Archiwum zakładu Historii Ruchu ludowego w warszawie, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego Oddział w Sandomierzu, Fundacji Pomnik-Mauzoleum w Michniowie oraz ze zbiorów prywatnych Janiny Grajewskiej, Mariana Niedzieli i Marcina Sołtysiaka. Autorka składa serdeczne podziękowania za udostepnienie materiałów i wszelką pomoc.

/Marzena Grosicka/

Źrodło: psck.pl